Gmina miejsko-wiejska Gołańcz

  • Herb miasta i gminy Gołańcz

Burmistrz - Mieczysław Durski

Urząd Miasta i Gminy Gołańcz
ul. dr. Piotra Kowalika 2
62-130 Gołańcz
tel. 67 261 59 11
fax 67 268 33 12
miastoigmina@golancz.pl
www.golancz.pl

Miasto i Gmina Gołańcz to malowniczy rejon położony w północno-wschodniej Wielkopolsce, w historycznym i etnograficznym regionie zwanym Pałukami. Liczy ok. 8600 mieszkańców. Siedzibą gminy jest Gołańcz – miasteczko o bogatej, ponad 600-letniej historii, liczące ponad 3500 mieszkańców, położone nad Strugą Gołaniecką i Jeziorem Smolary.

Po raz pierwszy w dokumentach historycznych Gołańcz została wymieniona w 1222 r. jako Golanch. Prawa miejskie otrzymała między rokiem 1361 a 1399. Do XV w. była w posiadaniu rodu rycerskiego Pałuki. Nazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od linii rodu Pałuk – Gołańczewskich a także od „gołej niecki”, nad którą zostało ulokowane miasto (niezalesiona dolina rzeki Strugi Gołanieckiej). Herbem miasta jest otwarta brama z basztą i łacińskim napisem „Porta Patens Esto” co oznacza „Brama niech będzie otwarta”.

Na terenie gminy występuje wiele jezior, lasów, stawów i wzgórz sprzyjających dobremu i aktywnemu wypoczynkowi, a z nimi związane są niezapomniane widoki i czyste środowisko. Znajdują się tutaj liczne pomniki przyrody, dawne dworki, np. w Smogulcu, Brdowie, Olesznie, Czeszewie, Czesławicach wraz z parkami przydworskimi. Aktywności sportowej sprzyjają boiska sportowe, kompleks „ORLIK 2012”, stadion miejski, boiska sportowe na wsiach czy hala widowiskowo-sportowa.

W mieście i gminie znajdują się zabytkowe obiekty, do których należą m.in. ruiny gotyckiego, czternastowiecznego zamku Pałuków, zespół parkowo-pałacowy w Smogulcu, schrony bojowe Armii „Poznań” z 1939 r., usytuowane wzdłuż drogi polnej Gołańcz–Podjezierze w dolinie Strugi Gołanieckiej. Struga Gołaniecka wraz z jeziorami rynnowymi, przez które przepływa (Smolary, Laskownickie), tworzy początkowy odcinek Rynny Gołaniecko-Wągrowieckiej objętej ochroną Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina Wełny i Rynna Gołaniecko-Wągrowiecka”.

Chlubą gminy są liczne obiekty sakralne w tym: kościół pw. św. Katarzyny i bł. Matki Karłowskiej w Smogulcu, kościół pw. św. Wawrzyńca i kościół pobernardyński pw. Najświętszej Marii Panny w Gołańczy, kościół pw. św. Małgorzaty w Chojnie, kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Czeszewie oraz kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Panigrodzu.

Gołańcz to gmina przede wszystkim rolnicza. Na trenie miasta i gminy prężnie funkcjonują koła gospodyń wiejskich, jednostki ochotniczej straży pożarnej, liczne stowarzyszenia i organizacje. Miasto i gmina posiada dobrą infrastrukturę drogową, wodociągową, a także sieć gazową i system kanalizacji i oczyszczania ścieków. W ostatnim czasie powstała tutaj także farma wiatrowa licząca 53 turbiny wiatrowe o łącznej mocy 79,5 MW, mogąca zasilić w energię ok. 80 000 gospodarstw domowych.

drukuj ()

Ciekawe miejsca

Brdowo – folwark utworzony przez Karola Libelta, który pobudował tam dworek. W jego miejscu powstał w drugiej połowie XIX w. obecny pałacyk. Jest on wybudowany w stylu dziewiętnastowiecznych willowych rezydencji angielskich.

Chojna – kościół pw. św. Małgorzaty, zbudowany w 1776 r. z fundacji Macieja Mielżyńskiego starosty wałeckiego. Jest to kościół szachulcowy, jednonawowy, konstrukcji mieszanej: zrębowej od wewnątrz i słupowo-ramowej, wypełnionej cegłą od zewnątrz. Ołtarz główny późnobarokowy (I poł. XVIII w.), przeniesiony tu z kościoła bernardynów z Gołańczy. Na uwagę zasługuje prawy ołtarz boczny w stylu regencji z obrazem św. Małgorzaty. Wyposażenie wnętrza kościoła jest późnobarokowe. Strop belkowy, belka tęczowa z krucyfiksem z XVIII w. Nad fasadą zachodnią wnosi się wieża konstrukcji słupowej, zwieńczona czworobocznym dachem piramidalnym. Dach dwukalenicowy, kryty dachówką.

Czeszewo – kościół pw. św. Andrzeja Apostoła, wzniesiony ok. 1500 r., z neogotycką wieżą z ok. 1909 r. z hełmem wzorowanym na kościele Klarysek w Bydgoszczy. Wewnątrz wczesnobarokowy ołtarz główny z I poł. XVII w., marmurowe epitafium Karola Libelta pochowanego w podziemiach oraz obelisk z czarnego marmuru poświęcony jego synowi Karolowi poległemu w powstaniu styczniowym pod Brdowem. Na zewnątrz kościoła tablice nagrobne rodziny Szumanów, Sołtysińskich oraz ks. Stanisława Piszczygłowy. Od strony prezbiterium do kościoła przylega grób Pantaleona Szumana zmarłego w pobliskich Kujawkach. Pałac zbudowany w latach 1859–1860 wg projektu Wiktora Stabrowskiego dla Karola Libelta. Jest to budynek z piętrowym ryzalitem arkadowym na osi fasady i czterokondygnacjową wieżą. Charakteryzuje go wysokie podpiwniczenie oraz stosunkowo wysokie poddasze.

Gołańcz
Kościół pw. św. Wawrzyńca, wzniesiony według projektu inżyniera architekta Stefana Cybichowskiego z Poznania. Kamień węgielny poświęcił 9 sierpnia 1931 r. bp Antoni Laubitz. Konsekracji 19 sierpnia 1934 r. przewodniczył kard. August Hlond. To świątynia neoklasycystyczna na planie krzyża, murowana i otynkowana, pokryta wielospadowym dachem. Na kalenicy korpusu umieszczono specjalną wieżyczkę z sygnaturką, którą zwieńczono niewielką kopułą. Do głównej bryły dobudowano smukłą, czworoboczną, dwukondygnacyjną wieżę z dzwonnicą, na szczycie której umieszczono srebrny krzyż.

Kościół pobernardyński pw. Najświętszej Marii Panny wraz z ozdobną barokową bramą. Zabytek stanowi ślad obecności w Gołańczy konwentu franciszkanów obserwantów – bernardynów z zakonnej prowincji wielkopolskiej, działający w latach 1701–1827. Jest pozostałością dawnego zespołu klasztornego. Wzniesiony w stylu gotyckim na przełomie XV i XVI w. w latach 1695–1700 przebudowany w stylu barokowym z fundacji Marcina Smoguleckiego. Zbudowany na planie krzyża, którego ramiona tworzą kaplice. Wnętrze jest dość ubogie, na uwagę jednak zasługują barokowy ołtarz główny i ambona, z początku XVIII w. W lewej kaplicy na ścianie płyta nagrobna wojskiego wschowskiego Piotra Raczyńskiego z datą 1752. Do kościoła prowadzi barokowa brama z I połowy XVIII w. Kościół administrowany przez parafię rzymskokatolicką w Gołańczy. W bezpośrednim sąsiedztwie, znajduje się Dom Pastora dawnej gminy ewangelickiej, używany później jako dom Zgromadzenia Sióstr Serafitek. Przy kościele poklasztornym, w dniu 7 listopada 2016 r. odbyła się ceremonia uroczystego złożenia do grobu szczątków 25 obrońców zamku w Gołańczy z okresu Potopu Szwedzkiego. Polegli oni 3 maja 1656 r. podczas obrony zamku przed szwedzkim najeźdźcą. Mogiła poległych w walce ze Szwedami obrońców została odkryta w 2010 r., kiedy prowadzone były w tym miejscu prace archeologiczne.

Trapezowaty rynek z figurą św. Wawrzyńca autorstwa Marcina Rożka. Pomnik stanął na rynku w 1925 r., a w roku 1939 został zniszczony przez Niemców. Ponownego odsłonięcia pomnika dokonano w 2000 r.

Schrony obserwacyjno-bojowe Armii „Poznań” z 1939 r. usytuowane wzdłuż Rynny Gołaniecko-Wągrowieckiej. Obiekty fortyfikacyjne powstały latem 1939 r. Stanowią pozycję osłaniania Armii Poznań, w skład której wchodzi 17 schronów żelbetowych wybudowanych przez grupę fortyfikacyjną nr 92. Obiekty te zostały pogrupowane w trzy ośrodki oporu: Podjezierze (3 schrony), Gołańcz (4 schrony) i Dobieszewko (5 schronów). Ośrodki te uzupełniają schrony obserwacyjne usytuowane w przesmykach jezior w: Laskownicy Wielkiej, Bukowcu i Wągrowcu. Powstałe obiekty w czasie II wojny światowej nie zostały wykorzystywane militarnie, gdyż główne natarcie niemieckie w 1939 r. było skierowane na Przedmoście Bydgoskie.

Zamek kasztelański jest jednym z najcenniejszych zabytków nie tylko miasta, ale nawet województwa. Usytuowany nad brzegiem Jeziora Smolary, pochodzący z drugiej połowy XIV w. budynek w postaci obronnej wieży mieszkalnej, to zabezpieczona betonowymi stropami, zadaszona ceglana wieża, częściowo otoczona pierścieniem 4-metrowej wysokości murów, zachowanych od strony północnej i od zachodniej. W jednym z narożu murów wznosi się cylindryczna baszta z otworem strzelniczym; fragmentarycznie przetrwała też barokowa brama wjazdowa z drugiej połowy XVIII w., zbudowana na fundamentach bramy gotyckiej.

Oleszno (gm. Gołańcz) – kamień w Borku Oleskim, pomnik przyrody, to głaz narzutowy o nieregularnych kształtach znajdujący się w lesie, na południe od wsi, po południowej stronie linii kolejowej z Wągrowca do Bydgoszczy. Głaz ma 430 cm długości, 340 cm szerokości, a z ziemi wystaje 150 cm. Duży ciężar głazu powoduje, że stopniowo zapada się w ziemię.

Panigródz (gm. Gołańcz) – kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1830 r., zakrystię i kruchtę dobudowano w 1913 r. Na cmentarzu przykościelnym znajduje się grób ks. Maksymiliana Gutsche.

Smogulec (gm. Gołańcz) – kościół pw. św. Katarzyny i bł. Matki Karłowskiej wybudowany w 1619 r. Stanowi on wielkopolską perłę architektury renesansu ze złotą kaplicą Hutten-Czapskich z lat 1876–1879. Wewnątrz trzy późnorenesansowe portale z piaskowca, pięknie rzeźbiony chór, polichromia i witraże wykonane według projektu Juliusza Makarewicza z Krakowa. Pozostałości po pałacu Hutten-Czapskich.

drukuj ()

  • Bunkier w Gołańczy
    Bunkier w Gołańczy
  • Dworek w Brdowie
    Dworek w Brdowie
  • Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Czeszewie
    Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Czeszewie
  • Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Czeszewie
    Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Czeszewie
  • Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Panigrodzu
    Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Panigrodzu
  • Kościół pw. św. Małgorzaty w Chojnie
    Kościół pw. św. Małgorzaty w Chojnie
  • Pałac Karola Libelta w Czeszewie
    Pałac Karola Libelta w Czeszewie
  • Urząd Miasta i Gminy Gołańcz
    Urząd Miasta i Gminy Gołańcz
  • Wiatraki na terenie Gminy Gołańcz
    Wiatraki na terenie Gminy Gołańcz
  • Zamek Kasztelański w Gołańczy
    Zamek Kasztelański w Gołańczy

fot. Zbigniew Paulus i Przemysław Kucharski (zdjęcia lotnicze)

[obiekt mapy] Starostwo Powiatowe w Wągrowcu - lokalizacja

Dane teleadresowe

Dane kontaktowe

Starostwo Powiatowe
ul. Kościuszki 15
62-100 Wągrowiec

tel. +48 67 268 05 00
fax +48 67 262 78 88